Khám Phá Khả Năng "Lý Thuyết Về Ý Thức" Của Loài Tinh Tinh Bonobo
Nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng tinh tinh Bonobo, họ hàng gần gũi của con người, có khả năng suy luận về trạng thái tri thức của con người và điều chỉnh hành vi cho phù hợp.
Một trong những khả năng quan trọng để duy trì xã hội loài người là "lý thuyết về ý thức" – khả năng suy đoán trạng thái tư duy của người khác và điều chỉnh hành động dựa trên những suy đoán đó. Một nghiên cứu từ Đại học Johns Hopkins đã khám phá xem liệu tinh tinh Bonobo có thể sở hữu khả năng này hay không. Kết quả cho thấy tinh tinh Bonobo có thể nhận ra khi nào đối tác con người của chúng không biết điều gì đó.
Nghiên cứu này sử dụng mô hình đơn giản với trò chơi ba cốc và phần thưởng được giấu dưới một trong các cốc. Mặc dù không có thủ thuật nào được sử dụng, các tinh tinh Bonobo luôn biết nơi phần thưởng được giấu. Họ phải hợp tác với một nhà nghiên cứu thứ hai để lấy phần thưởng; người này chỉ có thể biết vị trí của phần thưởng nếu nhìn thấy quá trình giấu qua một vách ngăn trong suốt. Trong một số thử nghiệm, vách ngăn này là mờ đục, khiến cho người nghiên cứu không biết phần thưởng nằm ở đâu.
Khi vách ngăn là mờ đục, tinh tinh Bonobo phản ứng nhanh hơn, chỉ vào cốc chứa phần thưởng thường xuyên hơn trong khoảng thời gian 10 giây trước khi nhà nghiên cứu kiểm tra các cốc. Hành vi này cho thấy sự nhận thức của chúng về trạng thái tri thức của con người đối tác.
Mặc dù kết quả nghiên cứu rất thú vị, cần nhớ rằng tình huống thử nghiệm khá khác biệt so với tự nhiên. Bonobos không hề phải hợp tác với con người hoặc đối mặt với phần thưởng giấu dưới các cốc nhựa trong tự nhiên. Tuy nhiên, nghiên cứu này là một bước tiến quan trọng trong việc hiểu rõ về cách thức mà Bonobos có thể áp dụng lý thuyết về ý thức để đạt được mục tiêu của mình.
Kết luận cho thấy, dù chỉ có ba cá thể tinh tinh Bonobo được thử nghiệm và không thể đại diện cho toàn bộ hành vi của loài, vẫn có những bằng chứng cho thấy chúng có khả năng nhận thức trạng thái tri thức của con người trong những ngữ cảnh nhất định.
