Thí nghiệm Nhà tù Stanford: Sự thật bị bóp méo?
Thí nghiệm Nhà tù Stanford, do nhà tâm lý học Philip Zimbardo của Đại học Stanford thực hiện vào năm 1971, đã trở thành một nghiên cứu mang tính biểu tượng về bản chất con người. Tuy nhiên, bộ phim tài liệu mới của National Geographic, "Thí nghiệm Nhà tù Stanford: Khám phá Sự thật", đã thách thức câu chuyện truyền thống bằng cách đưa ra ánh sáng những lời kể của những người tham gia ban đầu.
Đạo diễn Juliette Eisner bắt đầu nghiên cứu về thí nghiệm này trong thời kỳ đại dịch, bị thu hút bởi sự liên quan của nó với các cuộc biểu tình chống lại sự tàn bạo của cảnh sát năm 2020. Bà đã tìm kiếm những người tham gia ban đầu, những người mà hầu hết đều chỉ được biết đến bằng biệt danh hoặc số tù nhân. Điều bà phát hiện ra là một câu chuyện khác biệt đáng kể so với câu chuyện mà Zimbardo đã kể trong suốt 50 năm.
Bộ phim tài liệu được chia thành ba phần. Phần đầu tiên trình bày câu chuyện quen thuộc về thí nghiệm. Phần thứ hai khám phá những lời chỉ trích và lời kể của những người tham gia, làm sáng tỏ những khía cạnh bị che giấu. Phần cuối cùng bao gồm một buổi tái hiện với các diễn viên chuyên nghiệp và một cuộc phỏng vấn với chính Zimbardo, tạo ra một cái nhìn đa chiều về thí nghiệm.
Thí nghiệm ban đầu liên quan đến việc chia sinh viên đại học thành các nhóm cai ngục và tù nhân trong một nhà tù giả lập. Các cai ngục nhanh chóng thể hiện hành vi tàn bạo, dẫn đến việc thí nghiệm bị chấm dứt sớm. Tuy nhiên, bộ phim tài liệu tiết lộ rằng các cai ngục đã được hướng dẫn cách gây ra đau đớn về tâm lý và một số người tham gia tin rằng họ đang hợp tác với các nhà nghiên cứu chứ không phải là một phần của thí nghiệm.
Một số tù nhân, chẳng hạn như Clay Ramsay, đã bày tỏ sự thất vọng với tính toàn vẹn của thí nghiệm. Những người khác, như Doug Korpi, tuyên bố đã giả vờ suy sụp tinh thần để được thả ra. Dave Eshleman, một cai ngục, thừa nhận đã "diễn" trước ống kính, dựa trên nhân vật của mình dựa trên một cai ngục hư cấu trong phim.
Bộ phim tài liệu đặt ra câu hỏi về tính xác thực của hành vi của cả cai ngục và tù nhân, cho thấy rằng thí nghiệm có thể giống với chương trình truyền hình thực tế hơn là một nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt. Zimbardo thậm chí còn gọi thí nghiệm của mình là "chương trình truyền hình thực tế đầu tiên".
Mặc dù Zimbardo đã kiểm soát câu chuyện trong nhiều thập kỷ, bộ phim tài liệu cho phép những người tham gia ban đầu chia sẻ quan điểm của họ, thách thức những diễn giải của Zimbardo và làm nổi bật những sai sót về phương pháp luận của thí nghiệm. Cuộc hội ngộ của những người tham gia trong buổi tái hiện đã mang đến cơ hội để hàn gắn và phản ánh, thêm một lớp ý nghĩa nữa cho bộ phim tài liệu.
Cuối cùng, "Thí nghiệm Nhà tù Stanford: Khám phá Sự thật" không chỉ đơn thuần là một bài phân tích về một thí nghiệm gây tranh cãi. Nó là một lời nhắc nhở về sức mạnh của việc kể chuyện, tầm quan trọng của việc xem xét nhiều quan điểm và sự cần thiết phải đặt câu hỏi về các câu chuyện được chấp nhận.
